1ο μέρος
2ο μέρος
3ο μέρος
4ο μέρος
5ο μέρος
και επίσης πολύ καλή η ανάλυση του συντρόφου μας του Θανάση Παπαρήγα που αναδημοσιεύει ο Erodotos
Ο Ισπανικός Εμφύλιος και τα Λαϊκά Μέτωπα
Η συνεισφορά μου βασίζεται στο νέο λεύκωμα της Σύγχρονης Εποχής "Κομμουνιστική Διεθνής"[περισσότερα εδώ].Το λεύκωμα είναι δομημένο ως εξής : έχει ένα κεφάλαιο (κείμενο και φωτογραφίες) για κάθε συνέδριο της ΚΔ και ένα για της περίοδο μεταξύ αυτών.
Στο κεφάλαιο 3.15 ΤΟ ΕΒΔΟΜΟ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ αναλύεται πως οδηγήθηκε η ΚΔ στη πολιτική του Λαϊκού Μετώπου, καθώς και πόσο καταστροφικό ήταν αυτό ήταν για την πάλη των ΚΚ στις συνθήκες του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.
"Η ιστορία απέδειξε ότι η πολιτική του ΛΜ δεν μπόρεσε να ανταποκριθεί στους σκοπούς για τους οποίους διακηρύχτηκε. Δεν κατάφερε να εξασφαλίσει την ενιαία στάση των δυνάμεων που συμμετείχαν σε αυτό απέναντι στην άνοδο του φασισμού ούτε να εξασφαλισει μια ενιαία άτεγκτη στάση αυτών των δυνάμεων στις συνθήκες του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, τη συμμετοχή τους στο αντιστασιακό κίνημα. Αυτό αποδείχτηκε στις περιπτώσεις του Λαϊκού Μετώπου στη Γαλλία και την Ισπανία. Κατ' αρχήν από την εχθρική στάση που κρατησε η κυβέρνηση του Λαϊκού Μετώπου του Λέο Μπλουμ απέναντι στην κυβέρνηση του ΛΜ της Ισπανίας. Και στις δύο περιπτώσεις (Γαλλία και Ισπανία) δυνάμεις που συμμετείχαν στο ΛΜ και τις κυβερνησεις δε δίστασαν σε κρίσιμες στιγμές να προχωρήσουν σε ανοιχτή επίθεση ενάντια στα ΚΚ. Έτσι το Γαλλικό ΚΚ τέθηκε εκτός νόμου από την κυβέρνηση του συμμάχου ριζοσπάστη Νταλαντιέ, ενώ οι σοσιαλδημοκράτες στην Ισπανία οργάνωσαν πραξικόπημα με στόχο το κτύπημα των κομμουνιστών και τη συνεννόηση με τον Φράνκο."
Στο κεφάλαιο λοιπόν 3.14 ΑΠΟ ΤΟ 7ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΩΣ ΤΗΝ ΑΥΤΟΔΙΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΚΔ και στη δεύτερη ενότητα του (σελίδες 192-193) καταπιάνεται με τις "Κυβερνήσεις του Λαϊκού Μετώπου στην Ισπανία και οι Διεθνείς Ταξιαρχίες". Το κείμενο είναι κυρίως παράθεση γεγονότων χωρίς πολύ σχολιασμό.
"Η πρώτη κυβέρνηση [..] ήταν του Αζάνα(19 Φλεβάρη ως 12 Μάη 1936), [..] κυβέρνηση σχημάτισε ο Κασάρες Κιρόγκα[..](12 Μάη ως 18 Ιούλη 1936). Αυτές οι δύο κυβερνήσεις[..]. Όμως δεν πήραν κανένα μέτρο για την εκκαθάριση του κρατικού μηχανισμού (οι στρατηγοί Φράνκο, Μόλα κ.ά. παρέμειναν στις θέσεις τους, πολύ περισσότερο σε κατώτερα κλιμάκια). Παρά τη λαϊκή απαίτηση, δεν προχώρησαν στον εξοπλισμό του λαού."
"Έτσι στις 19 Ιούλη κυβέρνηση σχημάτισε ο Χοσέ Γκιράλ[..]. Όμως οι τρεις μέρες που χάθηκαν σε άσκοπες συζητήσεις για το αν θα έπρεπε να εξοπλιστεί ο λαός ή όχι έδωσαν στους φασίστες τη δυνατότητα να καταλάβουν 23 πόλεις."!!!
"Το Φλεβάρη του 1937, με ευθύνη ΚΑΙ των αναρχικών, έπεσε η Μαλάγα στα χέρια του Φράνκο και στη συνέχεια και άλλες πόλεις."
οι υπογραμμίσεις δικές μου
34 comments:
Σύντροφε, καταρχάς σε συγχαίρω για την ανάρτηση, την οποία μόλις είδα (το δικό μου ιστολόγιο δημιουργήθηκε λίγες μέρες μετά από αυτήν). Βοηθά τη σκέψη και τον προβληματισμό...
Πάμε στην ουσία. Μιλάς για δεξιά οπορτουνιστική γραμμή της Κομιντέρν για τα ΛΜ. Ως επιχείρημα γι αυτό, φέρνεις τη στάση των "συμμάχων" σε Γαλλία και Ισπανία, τόσο των πρώτων, απέναντι στον αγώνα των δεύτερων, όσο και συνολικά, απέναντι στα ΚΚ. Στην ίδια "γραμμή" προβληματισμού, θα μπορούσε κανείς να μιλήσει και για το σύμφωνο Σοφούλη-Σκλάβαινα στη χώρα μας, για το οποίο ωστόσο το Κόμμα δεν έχει την ίδια εκτίμηση (περί δεξιάς οπορτουνιστικής επιλογής δηλαδή), παρά το ότι ρητά δηλώνεται - και σωστά - ότι υπήρξε προιόν της προσπάθειας του ΚΚΕ να εφαρμόσει και στη χώρα μας την τακτική των ΛΜ και παρά το ότι τα "συμπτώματα" που ανέφερες, συνέβησαν απαράλλαχτα και εδώ (για επαλήθευση αυτού που λέω, δες το "δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ, τόμος 1", σελ. 290-304). Ακόμα περισσότερο, στον τόμο αυτό, οι αποφάσεις του 7ου συνεδρίου της Κομιντέρν χαρακτηρίζονται οδηγός στη δράση του κομ. κινήματος και χαιρετίζεται η ευθυγράμμιση με αυτές του ΚΚΕ, με την απόφαση της 6ης ολομέλειας της ΚΕ του 1934. Απ'όσο ξέρω, δεν υπήρξε μέχρι σήμερα κομματικό σώμα (Συνδιάσκεψη ή Συνέδριο) που να ανατρέπει αυτές τις εκτιμήσεις. Αναρωτιέμαι λοιπόν, από που προκύπτουν οι χαρακτηρισμοί περί "δεξιάς οπορτουνιστικής στροφής". Αν είναι δικοί σου, πιστεύω ότι έκανες λάθος - και δε χρειάζεται να επεκταθώ, καταλαβαίνεις τι εννοώ...
Αλλά το ζήτημα δεν είναι μόνο τυπικό, είναι πρωτίστως ουσιαστικό. Το επιχείρημα που χρησιμοποίησες από μόνο του δε στέκει. Ποτέ η Κομιντέρν - ούτε στο 7ο, ούτε σε κανένα άλλο από τα συνέδριά της - δεν είπε ότι η σοσιαλδημοκρατία και η δημοκρατική αστική τάξη (με την έννοια της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας) είναι σύμμαχοι και μάλιστα αξιόπιστοι. Αντίθετα, είπε ότι πρέπει να εκμεταλλευτούμε την αντίθεση στο εσωτερικό του ιμπεριαλισμού, για να οξύνουμε την πολιτική κρίση υπέρ μας. Απ'αυτή τη σκοπιά, χαρακτήρισε (και σωστά) ως κατεύθυνση του κύριου χτυπήματος, εκείνη απέναντι στο φασισμό γιατί αυτός εκείνη τη στιγμή εξέφραζε την αιχμή του δόρατος ενάντια στο εργατικό κίνημα και, άρα, διευκόλυνε το καθήκον της συσπείρωσης των λαών γύρω από τα ΚΚ.
Είναι καθήκον όσων διαφωνούν, να αποδείξουν όχι το αυτονόητο (για τον προδοτικό ρόλο της σοσιλδημοκρατίας και της φιλελεύθερης αστικής τάξης), αλλά το αν θα μπορούσε μόνο το το ΚΚ, με τακτική "διμέτωπου" σε εκείνες τις συνθήκες να κινητοποιήσει π.χ. στην Ισπανία τις μάζες που κινητοποίησε με σύνθημα "σοσιαλισμός", αντί "δημοκρατία". Επ'αυτού, σε καλώ να προβληματιστείς γιατί η μεσαία αγροτιά στην ύπαιθρο και στο νότο δε στήριξε τους Δημοκρατικούς και ανέχθηκε το Φράνκο. Ακόμα και ο τροτσκιστής Ken Loach στο αντικομμουνιστικό "Γη και Ελευθερία" αναγκάστηκε να περιγράψει (υμνώντας τες φυσικά) τις "αριστερές" προβοκάτσιες των αναρχικών (κυρίως) και του POUM που έμπαιναν σε χωριά και προχωρούσαν σε υποχρεωτική κολλεκτιβοποίηση της γης, ενάντια στη θέληση των μεσαίων αγροτικών μαζών, υπονομεύοντας τη λαϊκή ενότητα απέναντι στους Φρανκικούς. Αντίστοιχα στη Γαλλία, η ελεεινή στάση του Μπλουμ και του Νταλαντιέ είναι δεδομένη. Όμως, το πρόβλημα ήταν η τακτική του ΛΜ καθαυτή, ή το πως την εφάρμοσε το ΚΚΓ; Το πως εξελίχθηκε το κόμμα αυτό με τα χρόνια - σε σχέση π.χ. με το δικό μας κόμμα - που κι αυτό Λαικό Μέτωπο πήγε να κάνει, αλλά δεν το εμπόδισε η γραμμή αυτή (ίσα-ίσα το βοήθησε, εκτιμά το Κόμμα μέχρι σήμερα τουλάχιστον) να κερδίσει τη λαϊκή πλειοψηφία στα χρόνια του αντιφασιστικού αγώνα, θα πρέπει επίσης να σε προβληματίσει, για το που να αποδώσεις τις ευθύνες...
Και, τέλος, αυτό που ξέρω εγώ είναι ότι η τακτική του αντιφασιστικού συνασπισμού τελικά αποδείθηκε νικηφόρα για το ΚΚ, που βγήκε από τον πόλεμο με σοσιαλιστικό στρατόπεδο και επιζήμια για τον ιμπεριαλισμό που έχασε τη μισή Ευρώπη (και, μέσα σε όλη την αναταραχή ΚΑΙ την Κίνα το 1949). Τα υπόλοιπα είναι εικασίες που μάλιστα δεν αποδεικνύονται κι όλας...
πολύ ωραία τα όσα λες και χαίρομαι που σου έδωσα την ευκαιρία να τα σκεφτείς και να μας τα εκθέσεις τόσο ωραία και σε ευχαριστώ
Αλλά ξεκινάς, φευ, με μια λάθος υπόθεση.
Υποθέτεις ότι όταν γράφω πως οδηγήθηκε η ΚΔ στην δεξιά παρέκκλιση και στη πολιτική του Λαϊκού Μετώπου εννοώ ότι η δεξιά παρέκκλιση οδήγησε στα Λαϊκά Μέτωπα. Όχι ο σύνδεσμος και εδώ δε είναι συμπερασματικός αλλά προσθετικός!
τα παραδείγματα που φέρνω πάλι είναι για την επίρρωση της θέσης που ακολουθεί το επίμαχο σημείο καθώς και πόσο καταστροφικό ήταν αυτό ήταν για την πάλη των ΚΚ στις συνθήκες του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. και δεν είναι 'δικά μου' αλλά αυτούσια από το Λεύκωμα!
θα μεταφέρω τώρα αυτούσια τα κομμάτια που με έκαναν να βγάλω αυτά τα δύο συμπεράσματα.
η ανάρτηση μου δεν είχε ως στόχο τον σχολιασμό και την εξαγωγή συμπερασμάτων αλλά την παράθεση των περιεχομένων του Λευκώματος.
Γράφει στο λεύκωμα ""Η ιστορία απέδειξε ότι η πολιτική του ΛΜ δεν μπόρεσε να ανταποκριθεί στους σκοπούς για τους οποίους διακηρύχτηκε. Δεν κατάφερε να εξασφαλίσει την ενιαία στάση των δυνάμεων που συμμετείχαν σε αυτό απέναντι στην άνοδο του φασισμού ούτε να εξασφαλισει μια ενιαία άτεγκτη στάση αυτών των δυνάμεων στις συνθήκες του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, τη συμμετοχή τους στο αντιστασιακό κίνημα."
απο αυτό συμπέρανα πόσο καταστροφικό ήταν αυτό ήταν για την πάλη των ΚΚ στις συνθήκες του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.
και πάλι για να γίνω σαφής για την πάλη των ΚΚ όχι στο παγκόσμιο μέτωπο ενάντια στο φασισμό, που νικήσε η αντιχιτλερική συμμαχία.
ΑΛΛΑ στην πάλη που κάνει κάθε ΚΚ στη χώρα του για την κατάκτηση της εξουσίας από την εργατική τάξη.
επίσης μέσα στο Λεύκωμα έχει απόσπασμα από την Απόφαση για τα 60 χρόνια από την Αντιφασιστική Νίκη των λαών:
Ο πόλεμος διαμόρφωσε συνθήκες μεγάλης όξυνσης των κοινωνικοταξικών αντιθέσεων στο εσωτερικό κάθε χώρας. Το γεγονός ότι η αντίθεση κεφαλαίου - εργασίας περιέχονταν στον αντιφασιστικό χαρακτήρα του πολέμου, η στρατηγική του Κομμουνιστικού Κινήματος έπρεπε να το πάρει υπόψη της, ώστε να αντιμετωπίσει και την επίλυση του προβλήματος της εξουσίας.
Η ιστορική εξέλιξη έχει αποδείξει, με οδυνηρό πολλές φορές τρόπο, πως αν ο αστικός κρατικός μηχανισμός δεν τσακιστεί από τις επαναστατικές δυνάμεις, η δυνατότητα οικοδόμησης της διάδοχης εξουσίας τίθεται υπό αίρεση. Η αστική τάξη στο ζήτημα αυτό έχει μεγάλη εμπειρία.
η δεξιά παρέκκλιση δεν προκύπτει από το κείμενο τραγικό σφάλμα μου.
και κάνω edit και στο κείμενο
αυτό που γράφεις``τις μάζες που κινητοποίησε με σύνθημα "σοσιαλισμός", αντί "δημοκρατία"``, λέει -ή πάλι κανω λάθος- στο Λεύκωμα:
"[Το 7ο Συνέδριο] Προσδιόρισε το περιεχόμενο της πολιτικής της ενότητας και του Λαϊκού Μετώπου(ΛΜ) στην πάλη εναντίον του φασισμού, του ιμπεριαλισμού και του πολέμου. Εκτίμησε ότι κύριος εχθρός για την ανθρωπότητα ήταν ο φασισμός και ότι η πάλη για τη δημοκρατία αποτελούσε σημαντικό μέρος της πάλης για το σοσιαλισμό. Κάλεσε όλα τα ΚΚ να δυναμώσουν τις προσπάθειες τους για την ενότητα δράσης της εργατικής τάξης με τη δημιουργία Ενιαίου Εργατικού Μετώπου, με σκοπό την ενότητα δράσης όλων των αντιφασιστικών δημοκρατικών δυνάμεων, σε ένα πλατύ Λαϊκό Μέτωπο. Επίσης κάλεσε σε ενότητα δράσης όλες τις εθνικοαπελευθερωτικές δυνάμεις στη διαμόρφωση ενός Ενιαίου Αντιιμπεριαλιστικού Μετώπου."
Λοιπόν εδώ σύντροφε λυπάμε που στο λέω αλλά έμπλεξες τα αυγά και τα καλάθια. Υπάρχουν στην απόφαση του 7ο Συνεδρίου της ΚΔ, ΤΡΙΑ(3) διαφορετικά Μέτωπα
Ενιαίου Εργατικού Μετώπου
Λαϊκού Μετώπου
Ενιαίου Αντιιμπεριαλιστικού Μετώπου
το Λεύκωμα -αυτοί που τα γραψαν τελωσπάντων- κριτικάρει και θεωρεί αποτυχημένο το ΕΝΑ. το ΛΜ.
λες "το δικό μας κόμμα - που κι αυτό Λαικό Μέτωπο πήγε να κάνει, αλλά δεν το εμπόδισε η γραμμή αυτή (ίσα-ίσα το βοήθησε, εκτιμά το Κόμμα μέχρι σήμερα τουλάχιστον) να κερδίσει τη λαϊκή πλειοψηφία στα χρόνια του αντιφασιστικού αγώνα,"
λάθος! πήγε το Κόμμα μας -όπως σωστά λες- να κάνει και τα τρία Μέτωπα που περιγράφει το 7ο Συνέδριο, ευθυγραμμιζόμενο με τις αποφάσεις της ΚΔ.
ποιο μέτωπο λοιπόν "κέρδισε τη λαϊκή πλειοψηφία στα χρόνια του αντιφασιστικού αγώνα";
απλό! το EAM.
χμχμχμ...ναι "στα χρόνια του αγώνα"...γιατί αφήνεις απ'εξω την συμφωνία της Καζέρτας, τη συμφωνία του Λιβάνου και της Βάρκιζας που ακολούθησαν;
το κόμμα μας -όπως σωστά λες- βασίζεται ακόμα σε αυτές τις αποφάσεις για τα μέτωπα και έχει αναλύσει συγκεκριμένα την πολιτκή των συμμαχιών του στο 16ο και το 17ο Συνέδριό του, του Αντιιμπεριαλιστικού Αντιμονοπωλιακού Δημοκρατικού Μετώπου
και τέλος αυτό που καυτηριάζω δεν είναι το αν όλες αυτές οι τακτικές ή πολιτικες πες τες όπως θες βοήθησαν το κόμμα "να κερδίσει τη λαϊκή πλειοψηφία".
ΑΛΛΑ αν μπόρεσε να οδηγήσει αυτή την έρμη τη λαϊκή πλειοψηφία στην κατάκτηση της εξουσίας, στην πάλη για το σοσιαλισμό-κομμουνισμό.
Πρέπει σύντροφέ μου να σου πω, καταρχάς, ότι χαίρομαι που συζητάμε σε ένα υψηλό επίπεδο για ένα τόσο σοβαρό θέμα. Δυο προκαταρκτικά σχόλια: πρώτον, συζητάμε καλοπροαίρετα και συντροφικά για να ξεδιαλύνουμε συγχίσεις που πιθανόν να έχουμε και οι δυο μας (το αλάθητο, όπως θα συμφωνήσεις και συ είναι κάτι σαν το "αεικίνητο": απλώς δεν υπάρχει...). Δεύτερον, εδώ θα περιοριστώ στο θέμα που έθιξες στην ανάρτησή σου. Για το θέμα της ΚΔ που συνδέεται, εμμεσα έστω, με αυτό θα τοποθετηθώ στη συζήτηση στο post του "Φάρου", οπότε τα λέμε και από εκεί...
Πάμε λοιπόν στην ουσία, ξεκαθαρίζοντας σημείο-σημείο τα ζητήματα. Το απόσπασμα του λευκώματος που παρέθεσες κάνει μια προφανώς σωστή διαπίστωση: η τακτική του ΛΜ δεν μπόρεσε να αποτρέψει το φασισμό, ούτε να λύσει αποτελεσματικά την ενιαία στράτευση όλων των δυνάμεων στις οποίες απευθύνθηκε, στα πλαίσια της αντιφασιστικής συμμαχίας. Εδώ τελειώνει το λεύκωμα και αρχίζουν οι ερμηνείες. Από πουθενά δεν προκύπτει από το λεύκωμα (που είναι κομματικό ντοκουμέντο και αυτό) η εκτίμηση περί δεξιάς απόκλισης και χαίρομαι που συμφώνησες και το διόρθωσες. Όμως, επίσης, από το λεύκωμα δεν προκύπτει επίσης και η εξής συνεπαγωγή την οποία σιωπηρά κάνεις: τα ΛΜ απέτυχαν να εκπληρώσουν τους στόχους που τέθηκαν ΑΡΑ ήταν μια λανθασμένη τακτική και μάλιστα ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΗ για την πολιτική των ΚΚ. Εκεί βρίσκεται και η ουσία του ζητήματος και θα σταθώ κάπως αναλυτικά σε αυτό.
Πρώτον, να διευκρινίσουμε ότι τα ένα, δυο, τρία κλπ. μέτωπα του 7ου συνέδριου είναι ΜΙΑ ΕΝΙΑΙΑ ΤΑΚΤΙΚΗ που κινείται σε τρία, διακριτά επίπεδα: πρώτο, ενότητα δράσης της εργατικής τάξης. Δεύτερο, ενότητα των αντιιμπεριαλιστικών, εθνικοαπελευθερωτικών δυνάμεων. Τρίτο, ενότητα δράσης των αντιφασιστικών δυνάμεων. Δε μιλάμε για τρεις τακτικές, αλλά για τις τρεις όψεις της μιας και μόνης τακτικής που (όπως συμφώνησες κι εσύ και έγραψα κι εγώ) είχε ως πυρήνα της την αξιοποίηση των ενδοιμπεριαλιστικών αντιθέσεων, τόσο αμυντικά (για την απόκρουση της φασιστικής επίθεσης), όσο και επιθετικά (για την προώθηση των θέσεων του σοσιαλισμού παγκόσμια). Μοχλός για την αξιοποίηση αυτή ήταν ο προσδιορισμός του κύριου αντίπαλου στο πρόσωπο του φασισμού.
Απ'αυτή την άποψη, το 7ο συνέδριο συνέδεε άμεσα την τακτική με τη στρατηγική του ΚΚ. Την αντιφασιστική πάλη την έβλεπε ως τον πλέον πρόσφορο δρόμο για την προσέγγιση της επαναστατικής διαδικασίας και όχι ως ένα "στάδιο" με την έννοια που συνηθίσαμε στα μετά το 20ο συνέδριο χρόνια να το βλέπουμε - με τα γνωστά επακόλουθα που εκτίμησε το Κόμμα όπως σωστά λες στα 15ο-16ο-17ο και 18ο συνέδριά του. Και σ'αυτό το ζήτημα, το λεύκωμα δε λέει κάτι διαφορετικό.
Πάμε λοιπόν να δούμε πως περπάτησε στη ζωή αυτή η τακτική, τι εκτιμά το Κόμμα και τι όχι. Πρώτον, σε κανένα κομματικό σώμα - επαναλαμβάνω - δεν έχει διαμορφωθεί η εκτίμηση ότι η τακτική του 7ου συνέδριου της ΚΔ ήταν κάτι διαφορετικό από αυτά που περιέγραψα παραπάνω και, πάντως, κάτι σε λάθος κατεύθυνση. Δεύτερον, η εκτίμηση της ΚΔ για το που έπρεπε να κατευθυνθεί το κύριο χτύπημα (ο φασισμός δηλαδή) αποδείχθηκε 100% ορθή και δεν προκύπτει από πουθενά αμφισβήτηση γι αυτό. Τρίτον, από τη σκοπιά της σύνδεσης τακτικής-στρατηγικής και της κατάληψης της εξουσίας (που σωστά έθεσες ως κριτήριο) απάντησε η ίδια η ζωή: το τέλος του 2ου Π.Π. βρήκε τον κόσμο με σοσιαλιστικό στρατόπεδο στο 1/3 του πλανήτη, αντί για μια και μόνη χώρα που ήταν, μάλιστα, το Νο 1 υποψήφιο θύμα των ιμπεριαλιστικών σχεδιασμών πριν από αυτόν. Και εδώ, εκ του αποτελέσματος δηλαδή, δε βλέπω να τεκμηριώνεται αρνητική τοποθέτηση.
Όσο για την εκτίμηση του λευκώματος που ανέφερες περί αποτυχίας του ΛΜ και συμφώνησα μαζί της και μαζί σου, σε προσκαλώ να προσέξεις καλύτερα το κείμενο. Από πουθενά δεν προκύπτει ότι η αποτυχία των ΛΜ να ανταποκριθούν στο στόχο ήταν ευθύνη των ΚΚ ή, τελοσπάντων, δεν έπρεπε να είχε καν τεθεί ζήτημα δημιουργίας τους. Πράγματι, οι σοσιαλδημοκράτες και η φιλελεύθερη αστική τάξη σαμποτάριζαν συνεχώς την αντιφασιστική συμμαχία. Όμως αυτό ήταν ΔΕΔΟΜΕΝΟ και όχι ΕΚΠΛΗΞΗ, σύντροφέ μου. Η ΚΔ δεν είχε καμία αυταπάτη γι αυτό. Γι αυτό και δεν πήγε μόνο, όπως σωστά είπαμε και πριν, μόνο "από τα πάνω" αλλά και "από τα κάτω" και είχε και πρόταση συμμαχίας σε πιο στενή βάση (εθνικοαπελευθερωτική, αντιιμπεριαλιστική). Πουθενά δε λέει το Κόμμα ότι δεν έπρεπε η ΚΔ να αξιοποιήσει ακόμα και την πιο μικρή πιθανότητα "από τα πάνω" για να προωθήσει το κύριο μέτωπο και να διασπάσει το ιμπεριαλιστικό στρατόπεδο. Αν κάτι αποδεικνύει η τελική αποτυχία των ΛΜ στη Γαλλία, την Ισπανία (και την Ελλάδα), είναι πόσο δίκιο είχαμε πάντα εμείς οι κομμουνιστές να ξεσκεπάζουμε τον αντιδραστικό και προδοτικό ρόλο, τόσο της αστικής τάξης, όσο και της σοσιαλδημοκρατίας. Κατά την άποψή μου, εδώ προέκτεινες το συμπέρασμά σου πέρα από όσο το τράβηξε το Κόμμα, θεωρώντας ότι τα ΚΚ δεν έπρεπε να κάνουν καθόλου ΛΜ. Ακόμα και σωστή να είναι η εκτίμησή σου αυτή (το λιγότερο που μπορώ να πω εγώ είναι ότι αμφιβάλλω), πάντως δεν είναι εκτίμηση του Κόμματος...
Πάμε λίγο να δούμε μερικές "ειδικές" περιπτώσεις. Δεν είναι ευθύνη της ΚΔ (με την έννοια της γενικής γραμμής και τακτικής) το κατά πόσο κατάφερε το κάθε ΚΚ στη χώρα του να τη βάλει ολοκληρωμένα στη ζωή. Για παράδειγμα, συμφωνώ μαζί σου ότι το γαλλικό κόμμα είχε πρόβλημα σ'αυτό. Δε συμφωνώ όμως - και πουθενά το Κόμμα δεν το έχει πει αυτό - για το ισπανικό κόμμα. Το πραγματικό πρόβλημα είναι ότι μέσα στο δεδομένο συσχτισμό δυνάμεων, το ΚΚ Ισπανίας έκανε ό,τι καλύτερο μπορούσε: αν τορπίλιζε νωρίς (από τις πρώτες παλινωδίες δηλαδή) την κυβέρνηση του ΛΜ, θα είχε εκμηδενιστεί ως πολιτική δύναμη γιατί στην αρχή ήταν και ολιγάριθμο και ΑΟΠΛΟ. Δεν είχε άλλη επιλογή από αυτήν που ακολούθησε και η οποία το δικαίωσε και μέσα από τη μαζικοποίησή του και την ενίσχυση του κύρους και του πολιτικού του ρόλου. Όσο για την τελική έκβαση του πολέμου και την ήττα της δημοκρατικής Ισπανίας (πέρα από τις τεράστιες ευθύνες των σοσιαλιστών, της αστικής τάξης, των αναρχοτροτσκιστών κλπ.), το πολύ-πολύ να χρεώσει κανείς στο ισπανικό κόμμα επιχειρησιακές ανεπάρκειες. Σοβαρό πολιτικό λάθος γραμμής, πάντως, ούτε βλέπω, ούτε ποτέ το Κόμμα μας έχει μιλήσει για κάτι τέτοιο...
Άφησα για το τέλος, τα του δικού μας κόμματος. Καταρχάς, συμφωνούμε απόλυτα ότι το κόμμα έδωσε ό,τι περισσότερο μπορούσε για να υλοποιήσει στη ζωή την κατεύθυνση της ΚΔ. Κι αυτό το έχει εκτιμήσει το Κόμμα (στον πρώτο τόμο της ιστορίας του που σου ανέφερα). Δεύτερον: και στη χώρα μας, η τελική νίκη του μοναρχοφασισμού το 1936 οφειλόταν στη στάση των φιλελεύθερων και των άλλων αστικών και ρεφορμιστικών δυνάμεων που τα δίπλωσαν μπροστά στο παλάτι, υπαναχωρώντας από το σύμφωνο Σοφούλη-Σκλάβαινα το οποίο ποτέ δεν έχει κριτικαριστεί ως επιλογή από το Κόμμα μας. Τρίτον, βεβαίως και το ΚΚΕ είχε καταρχήν γραμμή σύνδεσης της τακτικής με τη στρατηγική του. Ήδη στο περίφημο γράμμα του, ο Ν. Ζαχαριάδης τονίζει: "έπαθλο για τον εργαζόμενο λαό και επιστέγασμα για το σημερινό του αγώνα πρέπει να είναι και θα είναι μια καινούργια Ελλάδα της δουλειάς, της λευτεριάς, λυτρωμένη από κάθε ξενική ιμπεριαλιστική εξάρτηση, μ'έναν πραγματικά παλλαϊκό πολιτισμό". Τα λάθη της Καζέρτας, του Λιβάνου, της Βάρκιζας κλπ. που ανέφερες δεν προέκυψαν από την εφαρμογή αυτής της γραμμής, αλλά από την υπαναχώρηση από αυτή τη γραμμή από μεριάς σημαντικού τμήματος του στελεχικού του πυρήνα, που διαμόρφωσε συνθήκες εσωκομματικής πάλης οι οποίες όχι μόνο έπαιξαν ρόλο στην έκβαση του επαναστατικού αγώνα τη δεκαετία του '40, αλλά οδήγησαν και στη δεξιά οπορτουνιστική στροφή του '58 (για την οποία έχει βγάλει συμπεράσματα το κόμμα ήδη από το 9ο συνέδριο, αλλά σήμερα πολύ πιο ολοκληρωμένα).
Με χαρά θα ακούσω τις σκέψεις σου...
Πραγματικά χαίρομαι γιατί είναι μία από τις λίγες φορές που μια συζήτση στο διαδίκτυο καταλήγει κάπου!!
Ναι έχεις δίκιο που διακρίνεις τις αποφάσεις και τις πολιτικές από την υλοποιησή τους! "Δε μιλάμε για τρεις τακτικές, αλλά για τις τρεις όψεις της μιας και μόνης τακτικής που (όπως συμφώνησες κι εσύ και έγραψα κι εγώ) είχε ως πυρήνα της την αξιοποίηση των ενδοιμπεριαλιστικών αντιθέσεων, τόσο αμυντικά (για την απόκρουση της φασιστικής επίθεσης), όσο και επιθετικά (για την προώθηση των θέσεων του σοσιαλισμού παγκόσμια"! Πραγματικά δεν το ήξερα αυτό, αλλά να που μεσα από αυτή τη προσεκτική μελέτη το κατάλαβα!
τέλος το αν ήταν καταστροφική η πολιτική του ΛΜ. ωραία είναι μια υποκειμενική άποψη. στο κάτω-κάτω τα ιστολόγια γιαυτό είναι να εκθέτουν προσωπικές απόψεις!
ναι σύμφωνοι ήταν στη σωστή κατεύθυνση(η ΕΝΙΑΙΑ ΤΑΚΤΙΚΗ). μας κάνει αυτό; εγώ απαντώ όχι. δεν μας κάνει δεν είχε τοποθετεί κανείς κάθετα ούτε στο θέμα των ενδιάμεσων σταδίων, ούτε στην υλοποίηση των Μετώπων(λογικό αφού πρώτη φορά γινόταν αυτές οι αναλύσεις)
λοιπόν πιστεύω αυτή η συζήτηση που κάνουμε θα είχε γίνει και παλιότερα και η αξία της είναι να αποφευχθούν παρόμοια σφάλματα στο μέλλον, χωρίς αυτό να είναι πανάκεια. χρειάζεται και η προσωπική και συλλογική επαγρύπνηση και ιδεολογική μόρφωση.
Ξεκινώ με μια ειδοποίηση: στο δικό μου blog διάβασα μα ενδιαφέρουσα παρατήρηση στο τρέχον άρθρο. Λόγω της συζήτησης που είχαμε, δεν είχα προλάβει να απαντήσω, σήμερα όμως το έκανα. Οπότε μιας και ο ίδιος ζητούσες σχόλιο επί της παρατήρησής σου, σε ενημερώνω να διαβάσεις την απάντησή μου...
Θα ήθελα εδώ να σχολιάσω λίγο κάτι που μου φάνηκε - δεν είμαι σίγουρος οπότε αν κάνω λάθος κρίνε με επιείκεια τη συνέχεια - πως εννοείς στο τέλος του τελευταίου σου σχολίου. Έγραψες ότι στα χρόνια του 7ου συνεδρίου της ΚΔ κανείς δεν είχε τοποθετηθεί κάθετα ενάντια στα στάδια και την υλοποίηση των μετώπων και, άρα, η τακτική του 7ου συνεδρίου "δε μας κάνει". Μερικές σκέψεις πάνω σ'αυτό...
Λέμε πολλές φορές για τα "στάδια" και εννοούμε, εξ ορισμού σχεδόν, κάτι "κακό" από την άποψη της πολιτικής στρατηγικής. Αυτό δεν είναι σωστό. Τακτική "σταδίων" είχε και ο Λένιν. Το μπολσεβίκικο κόμμα, από το 1905 μέχρι το Φλεβάρη-Απρίλη 1917 είχε στρατηγική "σταδίων". Στο έργο του "Δυο τακτικές της σοσιαλδημοκρατίας στη δημοκρατική επανάσταση", ο Λένιν θεμελιωσε την ορθότητα αυτής της στρατηγικής. Που βασιζόταν αυτή; στο γεγονός ότι στη Ρωσία της εποχής του υπήρχαν ισχυρά φεουδαρχικά υπολείμματα και ήταν εν πολλοίς άθιχτο το πολιτικό οικοδόμημα της φεουδαρχίας, ο τσαρισμός. Κατά συνέπεια, για την ανατροπή του τασισμου δεν ενδιαφέρονταν μόνο οι επαναστατικές τάξεις (και πρώτα-πρώτα το προλεταριάτο), αλλά και οι φιλελεύθεροι αστοί, που κατανοούσαν ότι χωρίς την ήττα της φεουδαρχικής απολυταρχίας θα καθυστερούσε η ανάπτυξη του καπιταλισμού και η δική τους θέση στην υπό διαμόρφωση παγκόσμια αγορά και στο γεωπολιτικό παιχνίδι. Βεβαίως οι αστοί ενδιαφέρονταν όχι για συντριβή του καταπιεστικού κράτους, αλλά για μια ελεγχόμενη "αλλαγή φρουράς" προς μια κοινοβυλευτική δημοκρατία, ενδεχομένως βασιλευόμενη (οι πιο συντηρητικοί κύκλοι, καντέτοι κλπ.), ενδεχομένως όχι (οι λεγόμενοι "λαϊκοί σοσιαλιστές - ενέσοι κλπ.). Από την άλλη, οι μπολσεβίκοι αντιμετώπιζαν την πάλη ενάντια στον τσαρισμό ως τον κρίκο που θα έφερνε στην ημερήσια διάταξη το ζήτημα της σοσιαλιστικής επανάστασης, γι αυτό και μιλούσαν για επανάσταση που θα ξεκινούσε από την ανατροπή του τσαρισμού και, στη συνέχεια, αν η εργατική τάξη κατακτούσε την ηγεμονία θα τραβούσε μπροστά, προς το σοσιαλισμό. Αυτή ήταν η αντίληψη του Λένιν για το "αστικοδημοκρατικό στάδιο" της επανάστασης. Αυτό είναι το ένα ζήτημα.
Παραπέρα, η ίδια η ΚΔ, όχι στο 7ο συνέδριο (που πολλοί όπως είπαμε ΑΔΙΚΑ και ΤΥΧΟΔΙΩΚΤΙΚΑ κατηγόρησαν ως "δεξιό"), αλλά στο 6ο συνέδριό της (που κινήθηκε στη γραμμή του συνθήματος "τάξη ενάντια σε τάξη" και κορύφωσε την αντιπαράθεση με τη σοσιαλδημοκρατία ρίχνοντας το σύνθημα της πάλης ενάντια στον "σοσιαλφασισμό") καθόρισε διαφορετική στρατηγική προς την εξουσία, ανάλογα με τη θέση κάθε χώρας στην ιμπεριαλιστική αλυσσίδα. Έτσι, στις ιμπεριαλιστικές χώρες καθόρισε ως άμεσο στρατηγικό καθήκον την πάλη για τη σοσιαλιστική επανάσταση και τη δικτατορία του προλεταριάτου. Στις εξαρτημένες, αποικιακές και μισοαποικιακές χώρες τόνιζε ότι "το πέρασμα στη δικτατορία του προλεταριάτου είναι εδώ δυνατό, κατά κανόνα, μέσω μιας σειράς προπαρασκευαστικών βαθμίδων". Στις δε χώρες με μέσο επίπεδο ανάπτυξης του καπιταλισμού (η ΚΔ ως τέτοιες προσδιόριζε την Ισπανία, την Πορτογαλία, την Πολωνία, την Ουγγαρία, την Τσεχοσλοβακία, τις Βαλκανικές χώρες μεταξύ αυτών και την Ελλάδα κλπ.) το Πρόγραμμα της ΚΔ που ψηφίστηκε στο 6ο Συνέδριο της ΚΔ τόνιζε: "σε ορισμένες από αυτές της χώρες είναι δυνατή η διαδικασία μιας λίγο πολύ γοργής μετεξέλιξης της αστικοδημοκρατικής επανάστασης σε σοσιαλιστική. Σε άλλες είναι δυνατοί διάφοροι τύποι προλεταριακών επαναστάσεων, όμως με μεγάλο αριθμό καθηκόντων αστικοδημοκρατικού χαρακτήρα. Εδώ, κατά συνέπεια, η δικτατορία του προλεταριάτου μπορεί και να μην επακολουθήσει αμέσως, αλλά στην πορεία του περάσματος από τη δημοκρατική δικτατορία του προλεταριάτου και της αγροτιάς στη σοσιαλιστική δικτατορία του προλεταριάτου". ΌΠως βλέπουμε, η ΚΔ στο πρόγραμμά της όχι απλά δεν είχε "κάθετα απορρίψει" τα στάδια που λες εσύ, αλλά είχε επεξεργαστεί και ολόκληρη στρατηγική για κάθε ομάδα χωρών που ήταν βασισμένη σε μια ορισμένη ανάλυση "σταδίων". Σωστά το έκανε αυτό η ΚΔ ή λάθος;
Μήπως, λοιπόν, η ΚΔ ερμήνευσε λάθος την ανάλυση του Λένιν για τη στάση της εργατικής τάξης και των κομμουνιστών στην στικοδημοκρατική επανάσταση; Μήπως η ανάλυση του Λένιν ίσχυε μόνο για τη Ρωσία και μόνο για τις ειδικές συνθήκες του 1905; Όχι, σύντροφέ μου, δεν είναι έτσι. Να τι έγραφε ο Λένιν, το 1916 σε μια εκπληκτική μπροσούρα του με τίτλο "Σχετικά με τη γελοιογραφία του μαρξισμού και τον `ιμπεριαλιστικό οικονομισμό`" (Άπαντα, τομ. 30, εκδ. ΣΕ), απαντώντας στα "αριστερά" επιχειρήματα των οπαδών της Ρόζας Λούξεμπουργκ και των συντρόφων της, της ομάδας "Η Διεθνής" (Πιατακόφ κλπ.):
"Στις θέσεις μας [αναφέρεται στο κεφάλαιο 6 της μπροσούρας "Η σοσιαλιστική επανάσταση και το δικαίωμα αυτοδιάθεσης των εθνών", Άπαντα, τομ. 27, σελ. 264-265, εκδ. ΣΕ] αναφέρεται ότι για να είμαστε συγκεκριμένοι, πρέπει να ξεχωρίζουμε στο ζήτημα της αυτοδιάθεσης όχι λιγότερους από ΤΡΕΙΣ διαφορετικούς τύπους χωρών. [...] Πρώτος τύπος: οι προηγμένες χώρες της Δυτικής Ευρώπης (και της Αμερικής), όπου το εθνικό κίνημα ανήκει στο ΠΑΡΕΛΘΟΝ. Δεύτερος τύπος: η Ανατολική Ευρώπη, όπου το εθνικό κίνημα ανήκει στο ΠΑΡΟΝ. Τρίτος τύπος: οι μισοαποικίες και οι αποικίες, όπου το εθνικό κίνημα σε σημαντικό βαθμό ανήκει στο ΜΕΛΛΟΝ". (Σελ. 88-89)
Και ο Λένιν, συνεχίζει:
"Το σοσιαλισμό θα τον πραγματοποιήσουν με την κοινή τους δράση οι προλετάριοι όχι όλων των χωρών, αλλά μιας μειοψηφίας χωρών που έχουν φτάσει στη βαθμίδα ανάπτυξης του ΠΡΟΗΓΜΕΝΟΥ καπιταλισμού. [...] Σ'αυτές τις προηγμένες χώρες (Αγγλία, Γαλλία, Γερμανία κτλ.) το εθνικό ζήτημα έχει λυθεί από καιρό, η εθνική κοινότητα έφαγε τα ψωμιά της από καιρό, ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΑ δεν υπάρχουν "πανεθνικά καθήκοντα". Γι αυτό, μόνο σ'αυτές τις χώρες είναι δυνατό να "τιναχτεί στον αέρα" ΣΗΜΕΡΑ κιόλας η εθνική κοινότητα και να εγκαθιδρυθεί η ταξική κοινότητα. Διαφορετικά είναι τα πράγματα στις ΜΗ αναπτυγμένες χώρες, στις χώρες που ξεχωρίσαμε στη 2η και 3η υποδιαίρεση (στο 6 κεφ. των θέσεών μας) [σημείωση: αναφέρεται στη μπροσούρα που έγραψα πριν], δηλ. σ'όλη την Ανατολική Ευρώπη και σ'όλες τις αποικίες και τις μισοαποικίες. Εκεί υπάρχουν ΑΚΟΜΗ, κατά γενικό κανόνα, έθνη καταπιεζόμενα και μη αναπτυγμένα καπιταλιστικά. Στα έθνη αυτά ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΑ υπάρχουν ακόμη πανεθνικά καθήκοντα, δηλαδή ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΑ καθήκοντα, καθήκοντα ΑΠΟΤΙΝΑΞΗΣ ΤΟΥ ΑΛΛΟΕΘΝΙΚΟΥ ΖΥΓΟΥ. [...] Η κοινωνική επανάσταση δε μπορεί να συντελεστεί διαφορετικά παρά σαν εποχή που συνδυάζει τον εμφύλιο πόλεμο του προλεταριάτου ενάντια στην αστική τάξη στις προηγμένες χώρες με ΟΛΟΚΛΗΡΗ ΣΕΙΡΑ δημοκρατικών και επαναστατικών, μαζί και εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων στα υπανάπτυκτα, καθυστερημένα και καταπιεζόμενα έθνη. Γιατί; Επειδή ο καπιταλισμός αναπτύσσεται ανισόμετρα και η αντικειμενική πραγματικότητα μας παρουσιάζει, δίπλα στα πολύ αναπτυγμένα καπιταλιστικά έθνη, μια ολόκληρη σειρά έθνη πολύ αδύνατα ανεπτυγμένα και εντελώς υπανάπτυκτα οικονομικά". (σελ. 111-112)
Μια απλή σύγκριση του προγράμματος της ΚΔ με τις θέσεις που αναπτύσσει ο Λένιν, αρκεί για να καταδείξει την πλήρη ταύτιση των θέσεων της ΚΔ με τη λενινιστική ανάλυση.
Μετά από αυτές τις σαφείς τοποθετήσεις του ζητήματος από τον Λένιν και την ΚΔ, μπορούμε να απαντήσουμε με σαφήνεια και στο ερώτημα (ρητορικό για σένα) που έθεσες: μας κάνει η τακτική του 7ου συνέδριου της ΚΔ;
Πρώτα-πρώτα, δεν ξεκαθαρίζεις ποιον αφορά το ερώτημα. Το 7ο συνέδριο δεν άλλαξε το Πρόγραμμα της ΚΔ (που ψήφισε το 6ο συνέδριο που σου έγραψα), απλά τροποποίησε την τακτική της, προσαρμόζοντάς την στον επερχόμενο πόλεμο, εξ ου και αυτό που σου έγραψα προχθές ότι η ΚΔ δεν έπαψε να έχει στρατηγική εξουσίας και την τακτική του 7ου συνεδρίου την αντιμετώπισε ως τον πιο αποτελεσματικό δρόμο για να την προσεγγίσει. Επομένως, είναι σαφές ότι η τακτική του 7ου συνεδρίου δε μας κάνει γιατί δεν αφορά τις σημερινές συνθήκες αλλά τις τότε. Μόνο στις τότε συνθήκες και με τα τότε κριτήρια μπορεί να κριθεί (την κάναμε αυτή τη συζήτηση). Οποιαδήποτε άλλη προσπάθεια να "κριθεί" η συγκεκριμένη τακτική με βάση τις σημερινές συνθήκες και ανάγκες, είναι "γελοιογραφία" του μαρξισμού που'λεγε κι ο Λένιν και δεν έχει καμία σχέση με τη λενινιστική ανάλυση.
Ναι, θα πεις, αλλά με τα "στάδια" τι γίνεται; Τελικά, αν η στρατηγική του κομμουνιστικού κινήματος έχει χαραχτεί στις βασικές της γραμμές από το 6ο συνέδριο της ΚΔ, ποιο το νόημα να συζητάμε για τη στρατηγική σήμερα; Και γιατί λέμε ότι ήταν λάθος η στρατηγική των σταδίων π.χ. στη χώρα μας;
Πρώτα-πρώτα, ανεξάρτητα από τη χώρα μας, δεν έχουμε ΠΟΤΕ σε κομματικό σώμα εκτιμήσει ότι η στρατηγική της ΚΔ (των σταδίων) ήταν λάθος, ΓΕΝΙΚΑ ΚΙ ΑΟΡΙΣΤΑ. Εκείνο που έχουμε πει από το 15ο συνέδριο (και ΠΟΛΥ ΣΩΣΤΑ ως λενινιστικό κόμμα) είναι ότι, με βάση τη στρατηγική της ΚΔ, πρέπει να δούμε σε ποιο επίπεδο έχει φτάσει η ανάπτυξη του καπιταλισμού στη χώρα μας (και σε κάθε χώρα), ώστε από εκεί να προκύψει και ο στρατηγικός στόχος και το άμεσο πολιτικό σύνθημα του κόμματος. Η κατηγοριοποίηση της ΚΔ ισχύει στο ακέραιο. Αλλά επειδή ο καπιταλισμός αναπτύσσεται ανισόμετρα, δε σημαίνει ότι οι χώρες που ήταν π.χ. μισοαποικίες το 1929 θα είναι το ίδιο και σήμερα. Το ίδιο και οι χώρες μέσου επιπέδου ανάπτυξης κλπ.
Η δεξιά απόκλιση στην ιστορία των "σταδίων" έγκειται, αφενός στην απολυτοποίηση της κατηγοριοποίησης της ΚΔ που δεν έπαιρνε υπόψη σε μια σειρά χώρες την ανάπτυξη του καπιταλισμού, ο οποίος δεν είναι πια ο υπανάπτυκτος καπιταλισμός της δεκαετίας του '30 και, αφετέρου, στην απολυτοποίηση της ηγεμονίας του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, σε σημείο που ορισμένα ΚΚ (π.χ. στην Ιαπωνία, τη Γαλλία κλπ.) να ανακαλύπτουν την "ανάγκη" της "εθνικής ανεξαρτησίας" από τις ΗΠΑ (Ιαπωνία) ή την εμμονή στη λαικομετωπική τακτική σε όλη σχεδόν τη μεταπολεμική περίοδο (Γαλλία). Αυτό, όμως, που είναι λάθος για μια χώρα του ανεπτυγμένου καπιταλισμού, είναι σωστό, για παράδειγμα, σε μια σειρά χώρες που ακόμα και σήμερα χαρακτηρίζονται ως "αναπτυσσόμενες" - που είναι η political correct έκφραση για το "υπανάπτυκτες". Με δεδομένο ότι το αποικιακό ζήτημα έχει μεν σημαντικά συρρικνωθεί, όμως το εθνικό ζήτημα στο σύνολό του κάθε άλλο παρά λυμένο είναι. Και βέβαια παραμένει στην επικαιρότητα το ζήτημα της ιμπεριαλιστικής εξάρτησης και καθυστέρησης για πάρα πολλές χώρες. Επομένως, η στρατηγική της ΚΔ στο σύνολό της εξακολουθεί και σήμερα να διατηρεί στο ακέραιο την επικαιρότητά της.
Και θα τελειώσω - και πάλι - με τα της χώρας μας. Η ιστορική ιδιομορφία του ελληνικού καπιταλισμού συνίστατο, αφενός στην πολύ μεγάλη καθυστέρηση στην ανάπτυξή του, λόγω της Οθωμανικής κατάκτησης, αφετέρου στην απουσία "εθνικής" αστικής τάξης.
Ξεκινώ από το δεύτερο. Λόγω των ιστορικών όρων διαμόρφωσής της, η αστική τάξη της χώρας ήταν ανέκαθεν βασικά μεταπρατική και κομπραδόρικη. Κι αυτό, δεν αφορά μόνο το απώτατο παρελθόν, αλλά και το σήμερα: οι πιο δυναμικοί κύκλοι της αστικής τάξης είναι το εφοπλιστικό κεφάλαιο (που είναι τόσο "εθνικό" που συναντά την ελληνίδα υπουργό εθνικής οικονομίας και ναυτιλίας ...στο Λονδίνο!), το τραπεζικό και ο κλάδος των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών και των υπηρεσιών γενικότερα. Ο κλάδος της πετρελαϊκής βιομηχανίας (Λάτσης, Κοπελούζος κλπ.) ασχολείται σε μεγάλο ποσοστό με εισαγωγή και εμπορία (και σε μικρότερο με παραγωγή) και ελέγχεται από ξένα κεφάλαια, όπως και οι κλάδοι της ενέργειας (ΔΕΗ-RWH) και τηλεπικοινωνιών (ΟΤΕ-Deutche Telekom). Και βέβαια, ιστορικά, η αστική τάξη αποδείχθηκε ανίκανη να διατηρήσει την εξουσία της απέναντι στο λαϊκό, επαναστατικό κίνημα.
Πολιτικά, η αστική τάξη υπήρξε πάντα ο πειθήνιος υποτελής των "μεγάλων δυνάμεων". Συμμετείχε στους βαλκανικούς πολέμους για τα συμφέροντα της Αντάντ και πήρε σαν αντάλλαγμα Θεσσαλία, Ήπειρο, μεγάλο μέρος της Μακεδονίας, τη Θράκη, την περιοχή της Σμύρνης, το μεγαλύτερο μέρος του Ανατολικού Αιγαίου. Ματοκύλισε τον ελληνισμό της Σμύρνης και της Αν. Θράκης με τη μικρασιατική εκστρατεία, παίζοντας το παιχνίδι του αγγλογαλλικού ιμπεριαλισμού απέναντι στον Κεμάλ. Κρύφτηκε στην ποδιά των άγγλων στην κατοχή, αφού πρώτα παρέδωσε τους λαικούς αγωνιστές-κρατούμενους στους ναζί κατακτητές. Στάθηκε όρθια στο Δεκέμβρη με τα συντάγματα του Σκόμπυ (παρά τα λάθη του κόμματος) και νίκησε στον εμφύλιο χάρη στα δολλάρια και τα όπλα των αμερικάνων και την προδοσία του Τίτο. Και γι αυτό μεταπολιτευτικά αποδέχθηκε το ρόλο του υπηρέτη των ιμπεριαλιστών προστατών της, στην Κορέα, στην Κύπρο και σήμερα στη Γιουγκοσλαβία, στο Κόσοβο, στο Αφγανιστάν.
Το ΚΚΕ, εφαρμόζοντας τη στρατηγική της ΚΔ μπήκε στη διαδικασία "μπολσεβικοποίησής" του με την απόφαση της 6ης Ολομέλειας του 1934 και του 6ου Συνέδριου το 1935. Στο πρόγραμμά του, η χώρα προσδιορίστηκε ως αγροτική-βιομηχανική καπιταλιστική χώρα, μέσου επιπέδου ανάπτυξης, με κύρια χαρακτηριστικά την επιβίωση ισχυρών μισοφεουδαρχικών υπολειμμάτων και την πολύ μεγάλη εξάρτηση από το ξένο κεφάλαιο. Προσδιορίστηκε η επανάσταση ως αστικοδημοκρατική με τάση γρήγορης μετατροπής της σε σοσιαλιστική, όπως προέβλεπε το πρόγραμμα της ΚΔ για την κατηγορία χωρών με μέσο επίπεδο ανάπτυξης του καπιταλισμού. Αναμφιβολα, όπως εκτίμησε και το Κόμμα (Δοκίμιο Ιστορίας, τομ. 1) ο καθορισμός της στρατηγικής του ήταν σωστός και βοήθησε το κόμμα να δυναμώσει τους δεσμούς με τις μάζες και το εργατικό κίνημα να σημειώσει κατακόρυφη άνοδο, με κορυφαία στιγμή την εξέγερση των εργατών στη Θεσσαλονίκη, το Μάη του 1936 που πνίγηκε στο αίμα από το αστικό κράτος. Όλα τα ενδιάμεσα χρόνια, η στρατηγική του κόμματος κινήθηκε σ'αυτό το βασικό σχήμα, με εξαίρεση το 8ο συνέδριο που στο πλαίσιο της γενικότερης δεξιάς οπορτουνιστικής στροφής, υιοθετήθηκε η γραμμή της "εθνικής δημοκρατικής αλλαγής" και η συμμαχία με την (ανύπαρκτη) "εθνική αστική τάξη". Το λάθος διορθώθηκε μετά τη διάσπαση του '68, στο 9ο συνέδριο, οπότε και επανήλθαμε σε μια εκδοχή των "σταδίων".
Ωστόσο, ο καπιταλισμός στην Ελλάδα αναπτύχθηκε στο διάστημα αυτό. Ήδη από το 10ο συνέδριο, το κόμμα εκτιμούσε ότι ο ελληνικός καπιταλισμός είχε φτάσει στο κρατικο-μονοπωλιακό στάδιο ανάπτυξής του. Με καθυστέρηση σχεδόν είκοσι ετών (όχι άσχετη με την πορεία της ταξικής πάλης σε παγκόσμιο επίπεδο) αναπροσαρμόστηκε το πρόγραμμα στο 15ο συνέδριο. Εκεί, η ιδιομορφία του ελληνικού καπιταλισμού: από τη μια υψηλός βαθμός ανάπτυξης (άρα όχι ενδιάμεση εξουσία) και από την άλλη ενδιάμεση και εξαρτημένη θέση στο σύστημα του ιμπεριαλισμού - λύθηκε στρατηγικά με το σχήμα σοσιαλιστική επανάσταση ως στρατηγικός στόχος, αντιμονοπωλιακό-αντιμπεριαλιστικό-δημοκρατικό μέτωπο ως γραμμή συσπείρωσης για τη συγκρότησης του επαναστατικού κοινωνικού μπλοκ. Πρόσεξε τη διαλεκτική που περικλείει αυτό το σχήμα: ο χαρακτήρας της επανάστασης αντιστοιχεί στην ανάπτυξη του καπιταλισμού που σπρώχνει τη χώρα προς τις αναπτυγμένες χώρες, ενώ ο χαρακτήρας του μετώπου αντιστοιχεί στα καθήκοντα που έχει να λύσει η δικτατορία του προλεταριάτου στη χώρα: πρώτα και κύρια το πρόβλημα της πολιτικοστρατιωτικής της εξάρτησης από τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό (όπως εκτίμησε το 18ο συνέδριο πρόσφατα), αλλά και το πρόβλημα της παρουσίας μεγάλου αριθμού μεσαίων στρωμάτων στην οικονομία (μεσαία αγροτιά, ΕΒΕ στις πόλεις, αυταπασχολούμενοι στον τομέα των υπηρεσιών, μηχανικοί κλπ.). Έτσι, παρατήρησε ότι στο πλαίσιο ζύμωσης και πάλης περιλαμβάνεται η κοινωνικοποίηση των μονοπωλίων και η άμεση υπαγωγή των στρατηγικών τομέων της οικονομίας υπό κρατικό-κοινωνικό έλεγχο, ΑΛΛΑ όχι η πλήρης κοινωνικοποίηση του συνόλου της οικονομίας, αλλά η προοδευτική κολλεκτιβοποίηση μέσω συνεταιρισμων στην αγροτική οικονομία κλπ. Αυτή η λογική δεν αποτελεί, μήπως, τη δημιουργική εξειδίκευση και εφαρμογή του προγράμματος της ΚΔ στις σημερινές συνθήκες;
Τροφή για σκέψεις...
Πάλι υπονοείς κάτι άλλο από εμένα.
υπαρχει η μία θεωρία των ενδιάμεσων σταδίων ανέμσα στα δύο διακριτά κοινωνικοοικονομικά συστήματα καπιταλισμό και σοσιαλισμό-κομμουνισμό
και υπάρχει και μία θεωρία για τα στάδια ανάλογα με το βαθμό ανάπτυξης του κάθε κοινωνικόοικονομικό σύστημα!
προσοχή διαφορετικές θεωρίες!
Post a Comment